علاقه فزاینده شرکت های اروپایی به تامین مالی زنجیره تامین (SCF:Supply Chain Finance) و بازارهای سرمایه جایگزین (Alternative Investments) ناشی از فرصت درک شده برای بازدهی بالاتر و همچنین منبع دست نخورده فرصت های تامین مالی است.
مفهوم زنجیره تأمین
زنجیره تأمین شامل همه مراحلی است که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در تحقق خواسته مشتری دخالت دارند. در تعریف دقیقتر زنجیره تأمین زنجیرهای است که همة فعالیتهای مرتبط با جریان کاال و تبدیل مواد از مرحله تهیه مواد اولیه تا مرحله تحویل کاالی نهایی به مصرف کنندگان را شامل میشود. زنجیره تأمین تنها شامل تولیدکننده وتامین کننده نیست بلکه شامل حمل و نقل کنندگان، انبارها، خرده فروشان وحتی خود مشتریان است.
مفهوم تامین مالی زنجیره تامین (SCF)
تامین مالی زنجیره تامین Supply chain finance به معنای فراهم کردن پول و جریان‌های نقدی جهت انجام فرایندهای مختلف سازمانی است. این فرایندها از تامین مواد اولیه تا انجام عملیات درون سازمانی را شامل میشود. این رویکرد حاصل اتحاد مدیریت مالی و مدیریت زنجیره تامین شرکت است. کسب‌وکارها را ناگزیر به حضور و مشارکت فعال در اقتصادهای مبتنی بر شبکه و زنجیره نموده است.
گرایش به این رویکرد اگرچه مزیت‌ها و سودآوری هایی را برای بنگاههای عضو شبکه و زنجیره‌های تامین به همراه داشته است، اما مشکلات و پیچیدگی‌های فراوانی را نیز برای مدیریت جریان‌های مالی، نقدینگی و سرمایه در گردش بنگاه‌ها و شرکای تجاری ایشان به دنبال داشته است. یک راهکار مناسب در این زمینه تغییر رویکرد و نقش ارائه دهندگان خدمات مالی از تامین کننده صرف منابع مالی به عنوان شرکای تجاری بنگاههای اقتصادی و تجاری است.
توقف زنجیره تامین یک کسب و کار به معنای فوت آن کسب و کار است. زیرا قلب تپنده یک سازمان را زنجیره تامین آن سازمان تشکیل می‌دهد و این قلب تپنده همواره باید در حال فعالیت باشد. پاشنه آشیل زنجیره تامین سازمان ها پول و تامین مالی است.
بنابر این طبیعی است که شرکت ها می‌کوشند به هر طریقی در سیستم زنجیره تامین خود تامین مالی کنند. اینگونه تامین مالی ها در علم مالی SCF نام دارد. SCF یک تراکنش تامین دریافتنی ( Receivable Financing ) میباشد که به عنوان یک مدل تامین سرمایه مدرن، خدماتی است که فقط شرکت های حرفه ای قادر به تامین آن می‌باشند.
در ادامه به اختصار به بیان برخی از مزایای این طرح پرداخته شده است:
- تسریع و بهبود فرایند تأمین مالی سرمایه در گردش بنگاههای تولیدی
- کاهش نیاز به دریافت تسهیلات جدید برای تأمین مالی سرمایه در گردش
- کاهش مطالبات غیرجاری بانکها
- کاهش انحراف منابع و افزایش کارایی تخصیص منابع (منابع مالی، نهاده های تولید و …)
- افزایش شفافیت و نظارت پذیری جریان مالی اقتصاد
- کاهش زمینه های توزیع رانت و حذف واسطه ها در زنجیره های تأمین و توزیع
- کاهش هزینه تمام شده محصول و افزایش رفاه مصرفکننده
- کاهش نوسانات بازار (قیمت و تولید)
- افزایش بهره وری و سودآوری بنگاه و در نهایت کل صنعت
- زمینه سازی برای اصلاح سیاستهای حمایتی
- زمینه سازی برای اصلاح نظام بانکی
- افزایش کارایی و شفافیت نظام مالیاتی
در عصر کنونی مدیران شرکتها با توجه به محدودیتهای منابع مالی و تنگ شدن رقابت، تحت فشار فزایندهای قرار دارند تا هزینه های عملیاتی و بهای تمام شده را کاهش دهند. لکن عملیاتی شدن روشهای نوین تامین مالی نیازمند یاری دولت و نهادهای مالی مرتبط با آن میباشد. دولت سیزدهم با انعقاد تفاهمهای ماههای گذشته نشان داده است که قصدی جدی برای حل مشکلات مالی بنگاههای اقتصادی دارد. اهتمام ویژه به عملیاتی شدن این طرحها، کسب و کار ها را قادر میسازد که جریان نقدینگی و سرمایه در گردش را در سرتاسر زنجیره تامین مدیریت کرده و آن را بهینه نمایند که این امر نوید بخش رونق و رشد اقتصادی در آینده خواهد بود.
اجزاء SCF
برای افزایش کارایی زنجیره تأمین، این رویکرد به یک بستر یا اکوسیستم برای اجرا احتیاج دارد. این بستر باعث بهبود سرمایه در گردش در طول زنجیره میشود. اجزاء اکوسیستم تأمین مالی زنجیره تأمین عبارتاند از:
تأمین کنندگان: شرکتهایی که کاالها و خدمات خریداران را در اکوسیستم زنجیره تأمین عرضه می کنند . برخی تأمین کنندگان به قدری بزرگ هستند که به عنوان خریدار هم عمل کرده و زنجیره تأمین پیچیده ای دارند و نیازمند بهینه سازی جریانات نقدی خود هستند.
خریداران: معموالً خریداران سازمانهای بزرگی هستند که برای تحویل کاال به مشتریان به تعداد زیادی از کاال و خدمات ارائه شده توسط تأمین کنندگان نیازمندند.
سرمایه گذاران: منابع بانکی و غیربانکی دارای سرمایه که منابع مالی را برای پوشش هزینه فاکتورهای تأمین کننده های تأیید شده فراهم می کنند.
فراهم کننده پلتفرم :ارائه دهندههای راهکارهای فناورانه که اکوسیستم تأمین مالی زنجیره تأمین و مدیریت برنامه را تسهیل می کند . امروزه پلتفرم های پیشرو مبتنی بر فضای ابری هستند؛ به این معنی که نیازی به نصب و استفاده از سیستمهای نرم افزاری خاصی ندارند.
در مقالات بعدی درباره ی سرمایه گذاری در زنجیره تامین و تفاوت آن با تامین مالی زنجیره تامین بیشتر توضیح خواهیم داد.