مقدمه
امروزه، جهان سرمایهگذاری به سرعت در حال تغییر است و سرمایه‌گذاران به دنبال راه‌های جدیدی برای افزایش دارایی‌های خود و کاهش ریسک‌های احتمالی هستند. در این میان، سرمایه‌گذاری‌های جایگزین (Alternative Investments)، یکی از روش‌های جذاب برای تنوع‌بخشی به سبد سرمایهگذاری و بهره‌برداری از فرصت‌های جدید هستند. این نوع سرمایه‌گذاری‌ها شامل املاک و مستغلات، سرمایهگذاری در کالاها، سرمایهگذاری در زنجیره تأمین، تولید و توزیع، رمز‌ارزها، صندوق‌های پوشش ریسک (hedge funds)، صندوق‌های اعتبار خصوصی (Private Credits) و حتی کلکسیون آثار هنری باشند. اما سوال اساسی این است که چرا باید در سرمایه‌گذاری‌های جایگزین سرمایهگذاری کنیم؟
این مقاله شامل قسمت‌های زیر است:
- سرمایهگذاری جایگزین چیست و چه تفاوتی با سرمایه‌گذاری‌های سنتی دارد؟
- چرا سرمایه‌گذاری‌های جایگزین جذاب هستند؟
- سرمایه‌گذاری‌های جایگزین چه ریسک‌هایی دارند؟
- آمار و ارقام مربوط به سرمایهگذاری جایگزین
- جمع‌بندی
سرمایهگذاری جایگزین چیست؟
سرمایه‌گذاری‌های جایگزین به نوعی از سرمایه‌گذاری‌ها اشاره دارد که خارج از چارچوب‌های معمول بازارهای مالی مانند سهام و اوراق قرضه قرار می‌گیرند. این نوع از سرمایه‌گذاری‌ها شامل دارایی‌هایی مانند املاک و مستغلات، کالاها، صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Funds)، سرمایهگذاری اعتبار خصوصی (Private Credit)، سرمایهگذاری جسورانه (Venture Capital) و حتی سرمایهگذاری در تأمین مالی زنجیره تامین (مانند آنچه که در بتا ارائه می‌شود)، می‌باشند.
سرمایه‌گذاری‌های جایگزین معمولاً به دلیل ماهیت خاص و پیچیده خود، نقدشوندگی کمتری نسبت به بازارهای سنتی دارند. اما در عین حال، این نوع سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانند بازدهی بالاتری داشته باشند و در شرایط مختلف اقتصادی عملکرد متفاوت و حتی بهتری از خود نشان دهند.
یکی از نمونه‌های محبوب سرمایه‌گذاری‌های جایگزین، سرمایهگذاری در زنجیره تامین تولید است؛ به عنوان مثال، پلتفرم‌هایی مانند بتا که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا در مراحل تولید و توزیع کسب‌وکارها مشارکت داشته باشند، نمونه‌ای از این نوع سرمایه‌گذاری‌ها هستند.
چرا سرمایه‌گذاری‌های جایگزین جذاب هستند؟
تنوع‌بخشی به سبد سرمایهگذاری
یکی از اصلی‌ترین مزایای سرمایه‌گذاری‌های جایگزین، توانایی آن‌ها در تنوع‌بخشی به سبد سرمایهگذاری است. این نوع سرمایه‌گذاری‌ها معمولاً همبستگی کمی با بازارهای سهام و اوراق قرضه دارند، بنابراین می‌توانند ریسک‌های مربوط به تغییرات شدید بازارهای مالی را کاهش دهند. به عنوان مثال، در بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸، بسیاری از سرمایه‌گذارانی که تنها به سرمایهگذاری در سهام و اوراق قرضه بسنده کرده بودند، زیان هنگفتی متحمل شدند؛ در‌حالی‌که سرمایه‌گذارانی که به سرمایه‌گذاری‌های جایگزین مانند طلا و املاک و مستغلات پرداخته بودند، توانستند ارزش دارایی‌های خود را حفظ کنند.
بازدهی متناسب با ریسک
برخی از سرمایه‌گذاری‌های جایگزین، مخصوصاً در حوزه‌هایی مانند سرمایهگذاری در استارتاپ‌ها، صندوق‌های پوشش ریسک (hedge funds)، صندوق‌های اعتبار خصوصی (Private Credits)، و زنجیره تأمین، تولید و توزیع، می‌توانند بازدهی بالاتری نسبت به ریسک داشته باشند. برای مثال، آمارها نشان می‌دهد که صندوق‌های سرمایهگذاری خصوصی (Private Equity) در دهه گذشته به طور میانگین بازدهی بیشتری نسبت به شاخص‌های اصلی بازارهای بورس داشته‌اند.
سپر تورم
بسیاری از دارایی‌های جایگزین مانند املاک و مستغلات یا کالاها می‌توانند ابزارهایی برای محافظت در برابر تورم باشند. زمانی‌که نرخ تورم افزایش می‌یابد، ارزش این دارایی‌ها نیز معمولاً افزایش می‌یابد و این می‌تواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا قدرت خرید خود را از دست ندهند.
دسترسی به فرصت‌های خاص
برخی از سرمایه‌گذاری‌های جایگزین به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند که در فرصت‌های خاص و منحصربه‌فردی که در بازارهای سنتی موجود نیستند، مشارکت کنند. به عنوان مثال، سرمایهگذاری در یک پروژه انرژی تجدیدپذیر محلی می‌تواند علاوه بر بازده مالی، به سرمایه‌گذار حس مشارکت در توسعه پایدار را نیز القا کند.
| مزایا | ریسک‌ها |
|---|---|
| تنوع‌بخشی به سبد سرمایهگذاری | نقدشوندگی پایین |
| بازدهی متناسب با ریسک بیشتر | هزینه و کارمزد بالا |
| سپر تورم | پیچیدگی بیشتر |
| دسترسی به فرصت‌های خاص | ریسک‌های قانونی و مقرراتی |
| شفافیت کمتر |
ریسک‌های سرمایه‌گذاری‌های جایگزین
نقدشوندگی پایین
بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های جایگزین مانند املاک یا اوراق مشتقه بتا، نقدشوندگی بسیار کمتری نسبت به سهام و به‌ویژه صندوق‌های درآمد ثابت دارند. این مسئله می‌تواند سرمایه‌گذاران را در مواقع نیاز به پول نقد با چالش‌های جدی مواجه کند.
در صندوق‌های درآمد ثابت، از لحظه‌ای که سرمایه‌گذاران درخواست فروش خود را ثبت می‌کنند، وجه آن‌ها حداکثر طی دو روز کاری به حسابشان واریز می‌شود. اما در سرمایه‌گذاری‌های جایگزین، چنین سرعتی در نقدشوندگی وجود ندارد و فرآیند فروش این دارایی‌ها ممکن است بسیار زمان‌بر و پیچیده باشد. نقدشوندگی پایین یکی از بزرگ‌ترین نقاط ضعف این نوع سرمایه‌گذاری‌ها است،
جالب اینجاست که همین نقدشوندگی پایین می‌تواند در شرایط خاص به نفع سرمایه‌گذاران باشد؛ به عنوان مثال، در شرایطی که ممکن است سرمایه‌گذاران وسوسه شوند دارایی‌های خود را بفروشند، نقدشوندگی پایین دارایی‌های جایگزین مانند اوراق مشتقه بتا می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا دارایی‌های خود را نگه دارند و از نوسانات کوتاه‌مدت بازار مصون بمانند.
هزینه و کارمزد بالا
برخی از سرمایه‌گذاری‌های جایگزین نیاز به هزینه‌های مدیریت یا مشارکت بالاتری دارند. این هزینه‌ها می‌توانند شامل هزینه‌های مشاوره، کارمزدهای صندوق‌ها، یا حتی هزینه‌های نگهداری و محافظت از دارایی‌ها باشند که می‌توانند سود حاصل از این سرمایه‌گذاری‌ها را کاهش دهند. هزینه‌های کارمزد نیز بخشی از این هزینه‌هاست که می‌تواند باعث کاهش سود نهایی سرمایهگذاری شود و مخصوصاً سرمایه‌گذاران تازه‌وارد نباید از آن غافل شوند.
پیچیدگی بیشتر
تحلیل و ارزیابی بسیاری از دارایی‌های جایگزین به دانش تخصصی بیشتری نسبت به سرمایه‌گذاری‌های سنتی نیاز دارد. برای مثال، سرمایهگذاری در استارتاپ‌ها یا صندوق‌های پوشش ریسک نیازمند دانش خاصی از شرایط بازار، تحلیل فناوری‌ها، و ارزیابی تیم مدیریتی است. علاوه بر این، نیاز به آگاهی از قوانین و مقررات خاص این نوع سرمایه‌گذاری‌ها نیز می‌تواند برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار پیچیده و زمان‌بر باشد.
ریسک‌های قانونی و مقرراتی
برخی از سرمایه‌گذاری‌های جایگزین تحت تاثیر تغییرات قانونی و مقرراتی قرار دارند که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر بازدهی آن‌ها داشته باشد. به عنوان مثال، ارزهای دیجیتال در بسیاری از کشورها با چالش‌های قانونی روبرو هستند که ممکن است به‌طور ناگهانی تغییر کنند و باعث کاهش ارزش این دارایی‌ها شوند.
شفافیت کمتر
بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های جایگزین، به ویژه در حوزه‌هایی مانند صندوق‌های پوشش ریسک و سرمایهگذاری در شرکت‌های خصوصی، شفافیت کمتری نسبت به بازارهای عمومی دارند. این عدم شفافیت می‌تواند تصمیم‌گیری را برای سرمایه‌گذاران دشوارتر کند و ریسک‌های اضافی را به همراه داشته باشند.
آمار و ارقام مربوط به سرمایهگذاری جایگزین
بر اساس گزارش‌های جهانی، بازار سرمایه‌گذاری‌های جایگزین در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته‌اند. برای مثال، در سال ۲۰۲۲، ارزش سرمایه‌گذاری‌های جایگزین در سطح جهانی به حدود ۱۳ تریلیون دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۵ این رقم به ۱۸ تریلیون دلار برسد. این رشد به دلیل افزایش تقاضای سرمایه‌گذاران برای تنوع‌بخشی به سبد خود، جستجو برای بازدهی بالاتر، و محافظت در برابر نوسانات بازار است.
افزایش علاقه به سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال و پروژه‌های نوآورانه نیز از دیگر عوامل محرک رشد این بازار به شمار می‌آید. علاوه بر این، توسعه پلتفرم‌های سرمایهگذاری مانند بتا که سرمایهگذاری در زنجیره تأمین و تولید را ممکن می‌سازند، به سرمایه‌گذاران این امکان را داده‌اند که به فرصت‌های جدید و متنوع‌تری دسترسی پیدا کنند. این تنوع و دسترسی به بازدهی‌های بالقوه بالاتر باعث شده تا سرمایه‌گذاری‌های جایگزین به یکی از اصلی‌ترین انتخاب‌ها برای سرمایه‌گذاران تبدیل شوند.
همچنین، رشد سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال، صندوق‌های پوشش ریسک، و استارتاپ‌ها نیز نشان‌دهنده افزایش علاقه سرمایه‌گذاران به فرصت‌های جدید و پتانسیل بالای این دارایی‌ها است. برای مثال، بیت‌کوین به عنوان یکی از ارزهای دیجیتال اصلی، از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ رشد بیش از ۱۰۰۰ درصدی را تجربه کرد.
جمع‌بندی
سرمایه‌گذاری‌های جایگزین، در سال‌های اخیر، به‌عنوان راهی جذاب برای متنوع‌سازی سبد سرمایهگذاری و کاهش ریسک‌های مرتبط با نوسانات بازارهای مالی مورد توجه قرار گرفته‌اند. این نوع سرمایه‌گذاری‌ها، علاوه بر امکان دستیابی به بازدهی بالاتر، به سرمایه‌گذاران این فرصت را می‌دهند که در برابر تورم محافظت شوند و به فرصت‌های منحصربه‌فردی دسترسی داشته باشند. با این حال، این دارایی‌ها با چالش‌هایی از جمله نقدشوندگی پایین، هزینه‌ها و کارمزدهای بالا، پیچیدگی‌های بیشتر، و ریسک‌های قانونی همراه هستند. با رشد قابل‌توجه بازار سرمایه‌گذاری‌های جایگزین در سال‌های اخیر، این دارایی‌ها به یکی از گزینه‌های اصلی برای سرمایه‌گذاران تبدیل شده‌اند و انتظار می‌رود این روند همچنان ادامه پیدا کند.